Odpowiada dr n. med. Lech Trzeciak, redaktor Świata Nauki:
Większość dzieci rodzi się z niebieskimi oczami, które z czasem ciemnieją. Fakt ten, choć coraz lepiej znany, ciągle zaskakuje wielu młodych rodziców.
Tymczasem już od lat trzydziestych w badaniach populacyjnych ze zdziwieniem stwierdzano, że im starsza grupa wiekowa, tym więcej ciemnookich. Uznano więc, że z wiekiem tęczówki ciemnieją. Sądzono, że dochodzi do tego zwykle w okresie dojrzewania. Sprawę wyjaśniły opublikowane w 1975 roku analizy przeprowadzone w ramach badania dużej grupy bliźniąt z okolic Louisville w stanie Kentucky, których obserwację rozpoczęto jeszcze w 1957 roku. Okazało się, że chociaż w wieku trzech–sześciu miesięcy jasne oczy miało 75% dziewczynek i 82% chłopców, to gdy dzieci skończyły sześć lat, odsetek ten spadł do, odpowiednio, 26% i 32%. Trzeba dodać, że u niektórych dzieci doszło do rozjaśnienia oczu.
Barwa tęczówki zależy głównie od obecności melaniny, tego samego barwnika, który odpowiada za kolor naszych włosów i skóry. Jest on wytwarzany przez komórki zwane melanocytami i zbiera się w nich w specjalnych ziarnistościach. Bardzo gęsta warstwa takich komórek pokrywa tylną powierzchnię tęczówki, ale ilość melaniny w nich zgromadzona jest podobna u wszystkich ludzi i nie wpływa istotnie na kolor oczu. Decyduje o nim melanina znajdująca się w melanocytach rozproszonych w zrębie tęczówki. Brązowe tęczówki zawierają nawet o 40% więcej melaniny niż niebieskie.
Produkcja melaniny w zrębie u dzieci rasy białej na ogół zaczyna się w kilka tygodni lub miesięcy po urodzeniu i właśnie to tłumaczy, dlaczego barwa ich oczu tak bardzo się zmienia w okresie przedszkolnym. Niektóre organizacje zajmujące się poszukiwaniem zaginionych w ogóle nie uwzględniają koloru oczu w rysopisie, jeśli dziecko nie ukończyło piątego roku życia!
Po kilku latach życia produkcja melaniny w oku ustaje i kolor tęczówek się stabilizuje, za wyjątkiem przypadków spowodowanych cho-robą, urazem lub przyjmowaniem niektórych leków. Spośród nich szczególnie silny efekt wywierają pochodne prostaglandyn (np. latanoprost), stosowane w leczeniu jaskry. U części pacjentów wywołują one już po kilku miesiącach stosowania silne zbrązowienie oczu. Naukowców zainspirowało to do sprawdzenia, czy barwa oczu zdrowych dorosłych osób rzeczywiście jest stabilna. Ponownie sięgnięto do grupy bliźniąt z Louisville i okazało się, że u około 6% dzieci kolor tęczówki nieco zmienił się między szóstym a 18 rokiem życia. Przy okazji niespodziewanie odkryto także, że w czasie trwania obserwacji u około 10% matek tych dzieci tęczówki znacznie pojaśniały. Tak więc nie przywiązujmy się zanadto do koloru naszych oczu, tym bardziej barwy oczu naszych dzieci.
Więcej w miesięczniku „Świat Nauki" nr 11/2006 »